‘दुर्वा’ ही एक सामान्य दिसणारी औषधी वनस्पती, आयुर्वेदातील  सर्वोत्तम औषध आहे, जी प्रत्येक समस्या दूर करते…

दुर्वा हा गवताचा एक प्रकार आहे. दुर्वा अनेक शतकांपासून हिंदूंधर्मात पूजेसाठी वापरला जात आहे. त्यामुळे दुर्वा गवत हे धार्मिक दृष्टिकोनातून पवित्र मानले जाते. पण उपवासाव्यतिरिक्त दुर्वा औषधाच्या रूपात देखील खूप महत्वाचे आहे. दुर्वा गोड, कडू, थंड करणारे, पित्त कमी करणारे, शुद्ध करणारे आणि लघवीचे प्रमाण वाढवणारा आहे.

लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ मूत्रमार्गात संक्रमण कमी करण्यास मदत करतो जसे मूत्रमार्गात संक्रमण, किडनी स्टोन, तहान, ल्यूकोरिया, हेमोप्टीसिस, मधुमेह, मूत्रमार्गात असंयम, अतिसार, विषारी परिणाम, सूज किंवा जळजळ, श्वास लागणे, कावीळ, उलट्या, बेहोशी आणि ताप. दुर्वाची मुळे थंड स्वरूपाची असतात.

आयुर्वेदात औषध म्हणून दुर्वा कसा उपयुक्त आहे ते जाणून घेऊया. जर तुम्हाला मसालेदार अन्न, पॅक केलेले अन्न किंवा बाहेर खाल्ल्याने उलट्या होत असतील तर दुर्वाचा हा घरगुती उपाय खूप उपयुक्त ठरेल. दुर्वाच्या मुळाचे दोन चमचे रस दिवसातून तीन वेळा घेतल्याने उलटीमध्ये आराम मिळतो.

कधीकधी तहान काही रोगांचे लक्षण असते. यावेळी दुर्वा खाल्ल्याने आराम मिळतो. बडीशेप पाने, बिजौरा लिंबाची पाने, दुर्वाची मुळे आणि साखर किंवा अमृत रस, पाण्यात उकळून, थंड करून घेतल्यास, तहान भागते.

दुर्वाचे औषधी गुणधर्म अतिसार झाल्यास अतिसार थांबवण्यास मदत करतात. दुर्वाच्या मुळाचा 10-20 मिली काढा घेतल्यास अतिसार किंवा अतिसारामध्ये आराम मिळतो. आजच्या प्रदूषित आहारामुळे किडनी स्टोनचा धोका दिवसेंदिवस वाढत आहे. दुर्वाच्या सेवनाने किडनी स्टोन निघून जातो.

जर तुम्हाला मसालेदार पदार्थ खाण्याची सवय असेल तर मूळव्याध आजार होण्याची शक्यता वाढते. यामध्ये दुर्वा गवताचा घरगुती उपाय खूप फायदेशीर असल्याचे सिद्ध होते. 2-4 ग्रॅम दुर्वाचे मुळ तांदळाच्या पाण्याबरोबर घेतल्याने मूळव्याधात आराम मिळतो.

मधुमेहाच्या रुग्णासाठी दुर्वाचे सेवन फायदेशीर ठरू शकते कारण त्यात मधुमेह विरोधी गुणधर्म आहेत जे रक्तातील साखर नियंत्रित करण्यास मदत करतात. हे मुरुमांच्या त्वचेच्या समस्या दूर करण्यास देखील मदत करते. त्वचेवर पुरळ लावल्याने त्वचेची जळजळ शांत होते आणि चट्टेही बरे होतात.

दुर्वा या रोगात खूप फायदेशीर असल्याचे सिद्ध होते. मूत्रमार्गातील आजारांशी संबंधित अनेक समस्या आहेत, जसे लघवी करताना वेदना किंवा सूज येणे, वारंवार लघवी करणे, अपुरा लघवी होणे इ. 10-20 मिली शतावरी, दुर्वा, गोखरू, विदरीकांड, शालिधन आणि कास किंवा बर्फाचा काढा लघवी करताना फायदेशीर आहे.

मूत्राशयात मधूनमधून लघवी होते, ज्यामुळे असह्य वेदना होतात. गोखरू, विदरीकंद, दुर्वा आणि अंबाला 10-20 मिलीलीटर उकळवा, ते थंड करा आणि त्यात साखर मिसळा आणि ते समान प्रमाणात घ्या, यामुळे लघवीच्या असंयमात आराम मिळतो.

स्त्रियांना बऱ्याचदा योनीतून पांढरे पाणी येते ज्याला ल्युकोरिया म्हणतात. पांढऱ्या पाण्याचा स्त्राव जास्त असतानाही अशक्तपणा येतो. दुर्वाच्या मुळाची 2-4 ग्रॅम पावडर तांदळाच्या पाण्याबरोबर घेतल्याने तीन दिवस ल्यूकोरियामध्ये आराम मिळतो.

दुर्वा स्तनांचा आकार वाढवण्यास मदत करतो. दुर्वा, कुस, गोरखू इत्यादींच्या मुळांचा काढा स्तनपानाच्या स्त्रियांना स्तनांचा आकार वाढवण्यासाठी 10 ते 20 मिली पिण्यास मदत करतो. कधीकधी अल्सरच्या जखमा खूप वेळा सुकतात दुर्वाच्या पानांचा वापर खूप फायदेशीर आहे. त्रिफळा, शतावरी, दुर्वाचा मुळ इत्यादींचा एक काढा बनवा व्रणाच्या जखम धुवून तो बरा होतो.

दुर्वाचे गवत जाळल्यानंतर, त्याच्या राखेत तूप किंवा तेल मिसळून जखमेवर लावल्याने पटकन बरे होते. दुर्वा वनस्पती अपस्मारातून आराम मिळवण्यासाठी उपयुक्त आहे. दुर्वा, विदरीकंद, गोखरूच्या मुळाच्या पेस्टमध्ये 100 मिली तूप किंवा दुध मिसळून मिरगीमध्ये फायदा होतो.

दुर्वाच्या सेवनाने रोग प्रतिकारशक्ती वाढते. हृदयाला निरोगी ठेवण्यासाठीचे दुर्वाचे सेवन फायदेशीर आहे कारण दुर्वामध्ये हायपोलीपिडिक घटक असतो जो कोलेस्टेरॉलची पातळी नियंत्रित करून हृदयाला निरोगी ठेवण्यास मदत करतो.